MOHSEN AZAD

 صداقت در رفتار و کردار هميشه از ملاک هاي ازدواج زوجين محسوب شده، به طوري که نداشتن اين فاکتور مي تواند از شخصي سلب اعتماد کند و حتي تا مرز منحل شدن زندگي دو طرف منجر شود.به گزارش ا باشگاه خبرنگاران جوان؛ صداقت و راستگويي از عالي ترين صفات انساني به شمار رفته که نقش مهمي در نيک بختي فرد ايفا مي کند به طوري که سرنوشت انساني را رقم مي زند.

راستگويي در همه دوره ها و زمان ها تاثير مستقيمي در رفتار فردي و اجتماعي فرد دارد و در واقع به نحوي زمينه اصلاح فرد را به وجود مي‌آورد. در واقع اگر انسان ها زيربناي زندگي شان را بر پايه اصل صداقت و راستگويي بنيانگذاري کنند ديگر امورات زندگي شان را اصلاح مي‌کنند اما تخطي از اين اصل موجب سلب اعتماد و از دست دادن اعتبار شغلي و زندگي زناشويي فرد در اجتماع مي شود

بنابراين اگر همه فعاليت ها و اقدامات انسان بر صدق و راستي بنا نهاده شود و از هرگونه ناراستي پيراسته باشد، زمينه هاي نيک بختي و گران قدري براي او فراهم مي شود؛ چنان که گشوده شدن دريچه هاي سعادت و بهروزي به سوي جامعه بشري، جز با استوار کردن پايه صداقت ميّسر نمي شود.

صداقت در اصل از کلمه (صدق) به معناي درستي و راستي خواهد بود و در اصطلاح بيان حرف درست و به دور از هر گونه کذب و دروغ خواهد بود. راستگويي از بدو خلقت با آدمي همراه بوده و از عالي ترين خصايص انساني است که مي تواند نزول رزق توأم با برکت را به همراه داشته باشد.

دروغ مادر تمامي گناه ها

از دروغ به عنوان مادر تمامي گناه ها نام برده شده است. دروغ ام الفساد و زيربناي تمامي گناهان به شمار رفته است، چه بسا معاملاتي به خاطر صداقت نداشتن در گفتار و گفته هاي خلاف واقع منتفي شده و اين که ازدواج هايي که مي توانست سر منشأ خير باشد با دروغ ساده به هم خورده است، چرا که صداقت نخستين رکن رابطه درست و عشق پايدار به حساب مي آيد و ناديده گرفتن اين اصل تداوم گناه را به همراه داشته و سلب اعتماد را به دنبال دارد. بزرگان دين در ابتدا پس از تزکيه فرد وي را به سوي صداقت در رفتار و درستگويي در عمل سوق داده اند، چرا که با رعايت نکردن اين مهم شخص به انجام گناهان ديگري روي آورده که سرمنشأا آن همين عدم صدق در گفتار و رفتار خواهد بود.

در قرآن کريم صداقت و پرهيز از دروغ گويي توصيه شده است بايد گفت که صداقت و راست‌گويي از بزرگ‌ترين فضايل اخلاقي است که در تعاليم و آموزه‌هاي ديني جايگاه ويژه دارد و در قرآن و روايات فراوان به آن سفارش شده است. قرآن کريم در اين باره مي‌فرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقينَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ فسادايد، از خدا پروا كنيد و با راست‌گويان باشيد»

اين فضيلت انساني – اخلاقي بارزترين مشخصه‌ي پيامبران الهي در دعوت مردم به سوي خدا است؛ از اين‌رو، راست‌گويي از اعمال نيک و پسنديده‌ي انساني بوده و نزد دين و خرد از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. فطرت پاک انسان ايجاب مي‌كند كه انسان سالم و متعادل، دل و زبانش يك سو و هماهنگ باشد، ظاهر و باطنش يكي باشد و آنچه را باور دارد بر زبان جاري كند.

اسلام ديني فطري است و راستي نيز خواست فطرت است، پس اين دو پيوندي ناگسستني دارند و در روايات با تعابير گوناگوني بر راست‌گويي مسلمانان تأكيد شده و آن‌را از اصول ايمان و دين‌داري به حساب آورده‌‌اند: «الصِّدْقُ رَأْسُ الدِّينِ؛ نسبت راستي با دين، نسبت سر با بدن است». «الصِّدْقُ أَقْوَى دَعَائِمِ الْإِيمَان‏؛ راستي محکم‌ترين پايه‌هاي ايمان است». «بِالصِّدْقِ تَكُونُ النَّجَاة؛ رستگاري دنيا و آخرت در راست‌گويي است».

راوي مي‌گويد: «از امام صادق(ع) شنيدم كه مى‏‌فرمود: چون بنده‌‏اى راست گويد، نخستين كسى كه او را تصديق مى‌‏كند خدا است، و خودش نيز مى‌‏داند كه‏ راست‌گو است، و چون دروغ گويد، اولين كسى كه او را تكذيب مى‌‏كند خدا است، و خودش نيز مى‌‏داند كه دروغ‌گو است».

امام صادق(ع) در توصيف صداقت و راستي مي‌فرمايد: راستي نورى است كه در عالم معنا مى‌‏درخشد، مانند آفتابى كه روشنايى مى‏گيرد از او هر چيزى كه در تحت نفوذ نور ظاهرى او است، و نقصان و ضعفى در اين نور دادن به آفتاب وارد نمى‌‏شود. كسى كه حقيقتاً متصف به صدق است، به مقتضاى حقيقت صدقى كه در نفس او وجود دارد، كذب و تقلب را در افراد كاذب نديده، و تظاهر آنان را در اعمال حمل به صحت و صدق کرده و اظهارات آنان را تصديق مى‌‏كند. آرى اين همان نور صدق و حقيقت روحانيت است كه غير اين معنا از او انتظارى نيست، و به جز آن‌كس که خلاف فطرت پاک و نورانيت و صفاى باطن او باشد چيزى از او ديده نمى‌‏شود. چنان‌كه حضرت آدم(ع) ابليس را در اظهار دروغى او چون قسم خورد، تصديق کرد و اظهار و سخن او را باور كرد؛ زيرا در نفس آدم اثرى از دروغ و تقلب وجود نداشت.

صداقت راه رسيدن به حق

چنان‌که از سخنان امام(ع) استفاده مي‌شود؛ صدق از لحاظ مطابق بودن با حق است؛ يعنى ظل و مرتبه‌‏اى است از حق، و حق نور و حقيقتى است كه در آن ظلمت و نقطه ضعف و خلافى نباشد. پس در صورتى كه وجود و صفات انسان صدق شد، البته هيچ‌گونه بطلان و ضلالت و انحراف و ظلمتى در او نخواهد بود. و چون چيزى حقيقت صدق شد، قهراً اثر نورانيت، درستى و حقيقت آن ظاهر گشته، و خواه و ناخواه آثار صدق جلوه خواهد كرد. و شخص صادق به مقتضاى حقيقت و باطن خود به جز صدق و حقيقت چيزى نديده، و پيوسته در افعال و حركات ديگران به جهت صدق آن ها متوجه شده، بلكه آن ها را به محل‌‏هاى صحيح و درست خود حمل خواهد كرد.

امام صادق(ع) در ادامه روايت مي‌فرمايد: و صفت صدق، براي حضرت آدم ثمربخش و مفيد واقع شد؛ زيرا او به مقتضاى صفا و صدق باطن خود، غير راستى را به خود راه نداد، و خيال دروغ در باره ي ابليس نكرد و كذب او را كه به صورت صدق بود باور کرد.

اين است كه خداوند متعال فرمود: ما از آدم چيزى را كه بر خلاف پيمان و برنامه او بوده نديديم، و هرگز او قصد نافرمانى نداشت، و از اين لحاظ بود كه به سبب حيله و دروغ ابليس، از مقام برگزيدگى او كاسته نشد.

امام علي(ع) فرمود: راستي شمشير برنده‌‏اى است كه با توجه و لطف پروردگار متعال در بندگان مخصوص او ظاهر مى‌‏شود، و اين شمشير به هر موردى كه فرود آيد و در هر كجايى كه پيدا شود، از آسمان و زمين، نافذ و قاطع خواهد بود. پس هر گاه بخواهى كه بدانى آيا تو از جمله ي صادقان و راست‌گويان هستى، يا از دروغ‌گويان بايد با كمال دقت و با نظر خالص در باطن و رفتار و كردار خود رسيدگى و تحقيق كرده، و قلب و ظواهر خود را به ميزان الهى و روى حق و عدل بررسى کرده، و چنان خود را به قوانين حق عرضه دارى كه گويى در پيشگاه عدل الهى حاضر شده‌‌اي، و در معرض سنجش روز قيامت قرار گرفته‌‌‏اى. خداوند متعال مى‌‌‏فرمايد: «وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»؛ در روز جزاء مردم به ميزان حق سنجيده مى‏‌شوند، پس هر كسى كه ميزان او در مقام وزن كردن سنگين‌‏تر شد او رستگار خواهد بود.

بنابراين، صداقت و راستي بايد در تمام مراحل وجودى و زندگى انسان تحقق پيدا كند؛ يعنى از لحاظ افكار و عقايد، از لحاظ خوي‌ها و صفات نفسانى، از جهت رفتار و كردار و اعمال، و از جهت گفتار و بيان، اگر انسان تمام حركات و سكنات و همه ي احوال او روى صدق، راستى، درستى و حقيقت صورت گيرد.

صداقت در زندگي زناشويي

در زندگي زناشويي صداقت به عنوان رکني مهم در تشکيل رابطه ايي توام با عشق به حساب مي آيد چرا که اساس زندگي را تشکيل داده و بنيان هاي آن را استوار مي کند سستي رابطه از دروغ به وجود آمده است فردي که به خواستگاري دختري مي رود خصوصيت فردي، اجتماعي و خانوادگي اش را بدون کم و کاست و به دور از بزرگ نمايي مطرح کند، چرا که هيچگاه ماه پشت ابر نمانده و دروغ گو رسوا شده و چنين ارتباطي تداوم چنداني نخواهد داشت . به جرات مي توان گفت بيشتر زندگي هاي اينچنيني اگر پايه ايي چون صداقت نداشت باشد دوام چنداني نخواهد داشت.

سوالي که ذهن ها را به خود مشغول کرده است اين که با خواستگاري که خصوصيت زندگي خود و خانواده اش را خلاف واقع مطرح مي کند و يا اين که خود را بزرگ تر از حد انتظار نشان مي دهد چه کاري بکنيم و اين که رد کردن چنين افرادي کاري عاقلانه به نظر مي رسد و سخت گيرانه است که شخص اين گونه افراد را از زندگي اش خارج ساخته و يا اين که به وي فرصت دوباره بدهد ضمنا اينکه به سختي مي توان کسي را که در گفتار و کردار صداقت داشته باشد پيدا کرد.

صداقت نخستين رکن ديانت

در پاسخ به اين پرسش از احاديث بزرگان مي توان به پاسخ صحيحي دست يافت و اين که پيامبر (ص) مي فرمايد که اگر کسي به خواستگاري تان آمد دو خصوصيت دين و اخلاق را در وي مشاهده کرديد به همسري اش درآييد. از اين حديث مي توان ديانت را از اخلاق جدا کرد و به تحليل آن پرداخت. يکي از رموز ديانت بدون شک صداقت است در حديث فوق اشاره ايي به ثروت نشده است و يا اين که به مسائل دنيوي پرداخته نشده است.

صداقت نخستين رکن ديانت به شمار مي رود و شايد رد کردن خواستگاري که از همان ابتدا صحت کلام و گفتار را نمي توان مشاهده کرد عقلاني به نظر مي رسد البته برخي ها فرصت دوباره به شخص داده تا خويش را اصلاح کند که گاهي اوقات کار ساز بوده و اين فرصت نوعي خود سازي را به وي هديه کرده است و البته اتفاق افتاده که دروغ هاي فرد بيشتر از حد مجاز شده است.

وي در پايان ياد آور شد: اميدوارم که زندگي ها توام با صداقت، عشق و از خود گذشتگي باشد تا ديگر شاهد طلاق در بين زوجين و حضورشان در دادگاه خانواده نباشيم.گفتني است؛ به هر حال دروغ ازگناه هاي ناپسند محسوب شده و شايد با کمي صداقت نخستين گام را در راستاي رسيدن به مقام صديق ( راستگويي ) برداشت و با انجام اين مهم به زندگي برکت و معنويت هديه کرد.