MOHSEN AZAD

مراتب خستگی :

مراتب خستگی در سه ردیف به شرح زیر تعریف شده است :

خستگی درجه اول به احساس خستگی و تنبلی و کوفتگی ساده گفته می شود .

خستگی درجه دوم شامل علامتهای ناراحتی ورنجش – ایرادگیری – بد بینی و حتی بی اعتنایی و بیزاری  می شود.

خستگی درجه سوم برای همه بسیار خطرناک است . در این سطح شخص احساس می کند که  اعتماد به نفس و یا علاقه به نیل به موفقیت را از دست داده و بتدریج این احساس در او بوجود می آید که نمی تواند به کار خود ادامه دهد. در نتیجه همواره شغل و ارتباطات زندگی این اشخاص در معرض خطر می باشد.

آیا می توان از بروز خستگی جلوگیری کرد؟ خوشبختانه راه حلهایی برای کاهش خستگی و حفظ ثبات مشاغل وجود دارد . برای غلبه بر ساده ترین نوع خستگی کافی است شخص مدتی استراحت کند ولی در مورد نوع پیشرفته تر آن نیاز به معاینات و معالجات خاص پزشکی
می باشد.

استرس :

خستگی به استرس مربوط می باشد. در واقع وجود خستگی در افراد باعث می شود که آنها نتوانند بر استرس غلبه کنند. آیا می توان از استرس دوری کرد؟ دکترHans  selye  یکی از محققین برجسته در این امر ، استرس را به عنوان عکس العملهای نامشخصی که بدن در برابر نیازها از خود نشان می دهد ، تعریف نموده است .  ظاهراً منظور وی این است که استرس پوشش و سپری در بدن انسان است که معمولاً هنگامی که در مقابل موقعیت مشخصی در زندگی، کار و یا ارتباط با دیگران از خود  عکس العمل نشان می دهد بوجود آید .

حقایقی در مورد استرس :

دانستن حقایق زیر در مورد استرس ضروری و مهم است :

۱- بدن انسان طوری ساخته شده است که می تواند بر استرس غلبه کند .
۲- برخی از مردم  بهتر می توانند در شرایط تنش زا کار کنند و رشد یابند.
۳- استرس بیش از حد و یا متناوب و یا طولانی مخصوصا ًاگر در مورد یک عضو خاص از بدن انسان وارد شود ضرر بیشتری دارد.
۴- دو نوع استرس خوب و استرس بد وجود دارد.

عوامل ایجاد استرس :

بسیاری از سازمانهای روانشناسی علاقه زیادی به مقوله استرس دارند.
دکترYates Jere. E .  مطالعات بسیاری بر روی عوامل استرس زا در محیط کار انجام داده است. بر اساس مطالعات وی استرس ارتباط تنگاتنگی با شغل فرد دارد. این عوامل شغلی مثل احساس کسالت – شرایط نامطلوب فیزیکی کار – زمان کار و اتلاف وقت – کار بیش از اندازه – اطلاعات غیر لازم و بیش از حد و مشاغل کاذب می باشند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، فرهنگ و بینش کارگر در مورد قوانین مربوط به وی در سازمان نیز، یکی دیگر از عوامل استرس است خصوصا ًدر مواردی مثل مغایرت قوانین – ابهام قوانین – مسئولیت در برابر مردم و کشور و مرزهای جغرافیایی و اقلیمی . ابهامات موجود در این موارد باعث افزایش استرس می شود.

علایق کارگر در مورد پیشرفت و موفقیت در کار نیز باعث افزایش تنش در محیط کار می گردد. جالب است بدانیم که همانگونه که شکست باعث ایجاد استرس می شود موفقیت نیز یکی از عوامل استرس زا در محیط کار است . کتاب جنجالی مبانی پیتر«  peter principles» بیان می دارد که مردم تمایل دارند که سطح لیاقت و توانایی خود را افزایش دهند. بعلاوه استرس در نتیجه عدم امنیت شغلی یا وجود تغییراتی که باعث به خطر افتادن امنیت شغلی می گردد، حاصل می شود . ارتباطات محیط کار خصوصاً ارتباطات نادرست بین رؤسا و همتایان و زیر دستان یک منشأعمده استرس می باشد.

رؤسای غیر قابل تحمل – همکاران غیر مسئول و رقابت طلب و زیر دستان فاقد حس همکاری باعث افزایش استرس می شوند و این موارد در روابط بین افراد بسیار معمول است .

از عوامل استرس زای دیگر ، می توان  برنامه های نامناسب در سازمانها و شرایطی مثل عدم مشارکت کارگر، تنگ نظری اداری ، فشار بیش از حد به افراد برای فرمانبرداری و عدم حمایت و مسئولیت افراد نسبت به یکدیگر را نام برد.

علاوه بر عوامل استرس زای محیطی ، دکتر yates برخی عوامل استرس زای فردی را مثل عوارض و مالیات سنگین برمردم خصوصاً مدیران و سرپرستان در نظر گرفته است . برخی از این عوامل استرس زا بحران در میانسالی است و هنگامی این حالت رخ می دهد که شخص احساس می کند که زندگی به حالت ثبات و پایداری رسیده است . همچنین مشکلات خانوادگی توجه شخص را از مسایل شغلی منحرف می کند و یا مسائل مالی و حتی مواردی مثل ترافیک یا مشکلات اجتماعی مانع تمرکز شخص روی کار می گردد.

راههای غلبه بر مشکلات :

مطابق تعریف استرس ، چیزی به عنوان موقعیت دارای استرس وجود ندارد بلکه   واکنش و عکس العمل در برابر موقعیت ، استرس می باشد. به عبارت دیگر استرس در موقعیت وجود ندارد بلکه در افرادی است که در برابر آن موقعیت واکنش نشان می دهند.

افراد از جهات گوناگونی مثل چگونگی واکنش در برابر یک موقعیت خاص با یکدیگر تفاوت دارند. دویدن بطور روزانه در مسافتی به اندازه پنج کیلومتر برای فردی ۲۵ ساله یک تمرین بدنی مطلوب محسوب می شود . ولی برای فرد هفتاد- هشتاد ساله دارای مشکل قلبی این مقدار دویدن می تواند کشنده باشد.

راه غلبه بر استرس این است که بدانید به عنوان یک فرد باید چگونه عمل کنید و به توانائیها و محدودیت های خود آگاه باشید. همچنین باید فردی سالم باشید و حد سلامتی خود را با معاینات پزشکی منظم دریابید.

چه چیزی استرس مضر را ایجاد می کند؟(استرس بد)

علاوه بر استرس شدید ، متناوب و طولانی که بدن انسان  نمی تواند برآن غلبه کند فرد باید در مقابل نوعی استرس مضر بنام افسردگی مقاومت نماید.

یک نشانه افسردگی ، ناتوانی پیش بینی موقعیتهای مختلفی است که اتفاق می افتد. زنان خانه داری مشاهده شده اند که هنگامی که همسر آنها به خانه نمی آید یا صورتحساب برق یا تلفن خود را مشاهده می نمایند دچار هیجان یا آزردگی     می شوند . در حالیکه که اگر آنها می دانستند که همسر آنها در یک جلسه کاری بوده یا اگر افزایش میزان صورتحساب خود را پیش بینی می کردند هیچگاه احساس ناراحتی و هیجان نمی کردند.

در محل کار راههایی برای شناخت موقعیت های پیش بینی نشده وجود دارد . مدیران باید قادر باشند اهداف و توقعات خود را برای زیر دستان خود روشن و واضح بیان کنند و کارهای آنها را به صورت قابل اجرا در آورند و آنها را از تغییرات قریب الوقوعی که بایستی برای آن آمادگی داشته باشند آگاه سازند که در اینصورت دچار هیجان و یا نارضایتی نخواهند شد. شکل دیگر افسردگی احساس عجز یا نداشتن هدف در زندگی است . در اغلب اوقات این امر یک پدیده ذهنی می باشد و ممکن است واقعیت نداشته باشد و در برخی حالات شخص برای توجیه خود به این احساس متوسل می شود. بر اساس موارد فوق اگر فکر می کنید که شکست خورده اید پس حتماً همین طور است .

در بسیاری از سازمانهای موفق ، به کارمندان امکان داده می شود تا در اصلاح امور محیط کار خود مشارکت داشته باشند و برای دستیابی به اهداف سازمان با آن همکاری کنند.

این موقعیت آرمانی معمولاً با شفاف سازی اهداف ، قوانین و توقعات آغاز و با ایجاد محیطی سرشار از اعتماد ، احساس نیرومندی ، مالکیت و تعهد ادامه می یابد.

نشانه های استرس :

علامتهای زیادی نظیر زودرنجی و آمادگی ابتلا به روان پریشی عصبی و غیره برای استرس وجود دارد. معمولترین علامت استرس ، دلتنگی و افسردگی است که شخص دچار آن می شود . روانشناسی بنام David viscott  این پدیده را بدین شکل توصیف می کند که استرس ملالتی است که ارتباط فرد را با توالی منطقی حوادث از بین می برد یعنی فرد ارتباط بین توالی منطقی حوادث را تشخیص نمی دهد.

این نوع افسردگی می تواند به شدتهای مختلف مثل عدم فعالیت ، غمگین بودن ، احساس بی ارزش بودن ، فقدان انگیزه برای کار یا فعالیت و عدم تمرکز و غیره ظاهر شود. نشانه دیگر استرس ، اضطراب است که احساس تنش ، دلهره ، ترس و نگرانی می باشد. اضطراب واکنش به خطر پیش بینی شده ای است که معمولاً تهدیدی واقعی تلقی نمی شود ولی ترس عکس العمل معقولانه تری در برابر خطرات ناگهانی می باشد. هنگامی که یک کارمند مضطرب است نسبت به کارش احساس پریشانی و گیجی دارد و تمرکز خود را از دست می دهد و گاهی اوقات دچار شک و بدگمانی می شود . این امر روی کار آیی فرد تأثیر دارد و در نتیجه به کل سازمان ضربه می زند.

نشانه جدی دیگر استرس ، بی خوابی است که معمولاً با اضطراب و افسردگی همراه است . بهر حال ممکن است فرد فقط دچار بیخوابی شود بدون اینکه علائم دیگر استرس را داشته باشد. بسیاری از مردم به علت مشکلاتی که دارند نمی توانند خوب بخوابند. در اغلب اوقات بیخوابی با کاهش اشتها و ناتوا نا ییهای دیگر بروز می کند.

بیماریهای عضوی مخصوصاً گردن و ناحیه پشت از علائم عمومی استرس می باشند . خیلی عجیب نیست که بشنویم کسی که نگرانی دارد گردن درد نیز داشته باشد. این بدان معنی است که او استرس و به دنبال آن درد عضلانی را تجربه کرده است.

بیماری بر استرس اثر دارد:

اگر استرس به خوبی درمان یا کنترل نشود می تواند منجر به بیماریهای ناشی از استرس گردد. در خیلی از افراد آمادگی ابتلا به برخی از بیماریها وجود دارد و استرس ، بروز علائم آنها را شتاب می بخشد. البته عوامل دیگری هم روی ابتلاء شخص موثرند مثل : وراثت ، محیط ، رژیم غذایی ، بهداشت ، عادات زندگی ، چاقی ، سیگار کشیدن و غیره . معمولترین اشکال بیماری که به استرس مربوط می باشند عبارتند از : حمله قلبی ، فشار خون ، سکته مغزی ، آنژین ، میگرن ، سردرد ، پشت درد مزمن ، دیابت ، انواع زخم ها، بیقراری ، سرطان ، آلرژی ، آرتروز و ناهنجاریهای جنسی .

پیشگیری از استرس :

کارشناسان سراسر جهان چندین راه برای مقابله با استرس پیشنهاد کرده اند. در دهه ۱۹۷۰ در بسیاری از کشورها این  روشها بطور وسیعی مورد استفاده قرار گرفت به امید اینکه سرانجام سازمانها از محیط های کاری فارغ از استرس برخوردار شوند.

تفکر در مورد ماوراءالطبیعه یا مدیتیشن فوق طبیعی (TM) یکی از این کارها در دهه ۱۹۷۰ بود. در آمریکا این روش اثر فوق العاده ای بر محیط کار به شکل کارمندان راضی تر که ارتباط بهتری با روسا و همکاران خود برای برقرار می کردند داشت و این امر نه تنها عادت و روشهای کاری آنها را بهبود بخشید بلکه در زندگی شخصی آنها نیز تحولی ایجاد کرد بنابراین TM نه تنها کارمندان علاقمندتر بلکه اشخاص راضی تری ارائه می دهد .

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، عکس العمل استراحت یا ریلکسیشن (relaxation) یکی دیگر از تکنیک هایی بود که برای غلبه بر استرس در محیط های کاری مورد استفاده واقع شد . طبق نظریات دکتر Herbert benson  این یک روش استراحتی بود که از TM ناشی می شد . در هر صورت این روش نیز مثل TM زیاد مورد استقبال قرار نگرفت و موثر بودن آنها نیز ثابت نشد . برخی از برنامه های شخصی کم هزینه تر برای کاهش استرس مثل دویدن منظم ، ورزش یا شنا است . برخی از شرکتها مرخصی اجباری غیر قابل تغییر و تبدیل برای کارمندان در نظر می گیرند و کارمندان ملزم به استفاده از آنها می باشند، بنابراین می توانند استراحت و تجدید قوا کنند و با علاقه و کار آیی بیشتر سر کار خود حاضر شوند . برخی از شرکتها نیز  کارمندان خود را تشویق می کنند که به بیرون از محل کار خود بروند و در فضاهای خالی اداره به کار باغبانی مشغول شوند و از این سرگرمی برای ایجاد توازن بین کار و ورزش بهره جویند یا بطور داوطلبانه در برنامه های ارتباط جمعی روابط عمومی شرکت در محیط های روستایی همکاری کنند.

در برخی از شرکتها و سازمانهای در حال توسعه ، مدیر و کارمندان در فعالیتهای سازمان یافته غیر رسمی شرکت  می جویند تا استرسهای محیط کار را کاهش دهند، حتی اگر نتوانند آن را بطور کامل از بین ببرند. شرکت در تمرینات گروهی که برای خاتمه دادن به مشاجرات درونی است باعث کاهش استرس در مناسبات متقابل افراد می گردد. مرور پیوسته کارهای سازمان و تجزیه و تحلیل درباره فرآیند کاری به منظور محدود کردن کارهای غیر ضروری که باعث کسالت بار شدن بیش از حد کار برای کارمندان می شود، در بسیاری از سازمانها به عنوان بخش مهمی در نظر گرفته شده است . تشویق کارمندان به شرکت در تیمهای چندگانه باعث افزایش قابلیت کار گروهی آنها می شود و به آنان اجازه می دهد که شانس بیشتری برای ابراز عقاید خود در مورد مسائل کاری داشته باشند. همه این کارها باعث کاهش حس ناتوانی در کارکنان می شود چراکه این حس خود منشأ تولید استرس است .

مسئولیت مدیریت استرس :

به علت اینکه سازمانها از وجود محیطهای عاری از استرس سود و بهره زیادی می برند کارفرمایان باید در مورد  پیش گیری از استرس به هر نحو ممکن ابتکار عمل داشته باشند. ابزار و برنامه های پیشگیری از استرس بایستی به عنوان سرمایه محسوب شوند و نه هزینه های اضافی . هنگامی که استرس در روابط بین افراد و کارمندان به حداقل می رسد احتمال موفقیت سازمان افزایش چشمگیری می یابد.

بعبارت دیگر کارمند باید مسئول بهینه سازی  خود و اعمالش باشد و باید هر کاری را برای مقابله با استرس انجام دهد. هر فرد دارای استرس نه تنها به عنوان کارمند یا کارگر بلکه به عنوان یک فرد ممکن است دچار ناتوانی در انجام کارهای خودگردد . مشاغل پر از استرس می توانند بر جنبه های دیگر زندگی نیز تاثیر سوء و نامطلوب داشته باشند . در نتیجه هیچ فردی نباید اجازه دهد که استرس وارد زندگیش شود . یک زندگی عاری از استرس و تنش یک زندگی سراسر شادی خواهد بود.

جوامع مختلف سعی می کنند تا سیاستهای مربوط به بهداشت روانی را سازماندهی کنند. اصل کلی در این تلاش سالم سازی محیط فردی و اجتماعی است که افراد جامعه را در بر می گیرد.

این نگرش حکم می کند که افراد بیش از پیش با بهداشت روانی و چگونگی پیشگیری و درمان بیماریهای روحی آشنا شوند.چون در مواجه با چالش ها و مشکلات روزمره، ما بر اساس ویژگی های روانی خود با آن ها برخورد می کنیم،‌ هر چه از سلامت روانی بیشتر برخوردار باشیم به یقین آسیب پذیری ما کمتر خواهد بود. امید است با برخورداری از سلامت فکر و روان به موفقیت های بیشتری رسیده و بیش از پیش بر مشکلات غلبه نمائیم.

بهداشت روانی در محیط کار یعنی مقاومت در مقابل پیدایش پریشانیهای روانی و اختلالات رفتاری در کارکنان سازمان و سالم سازی فضای روانی کار به نحوی که هدف های چندگانه زیر تأمین شود:

۱- هیچ یک از کارکنان سازمان به دلیل عوامل موجود در سازمان گرفتار اختلال روانی نشوند.

۲- هر یک از کارکنان از اینکه در سازمان محل کار خود به فعالیت اشتغال دارند احساس رضایت کنند و علاقه مند به ادامه کار در آن سازمان باشند.

۳- هر یک از کارکنان سازمان نسبت به خود، رؤسا، همکاران خود و به طور کلی نسبت به جهان اطراف خود و خصوصاً نسبت به جایگاه خود در سازمان احساس مثبتی داشته باشند.
۴- همه کارکنان سازمان قادر به ایجاد روابط مطلوب با محیط کار و عوامل موجود در آن باشند.

اصول بهداشت روانی در سازمان

۱- ایجاد شرایطی که کارکنان سازمان با اعتقاد قلبی و با صمیمیت برای خود و همکاران خویش احترام قائل باشند.

۲- پرهیز از اعمال روشهای مبتنی بر زور و اجبار در محیط کار

۳- شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان تحت نظارت و سپس فراهم ساختن شرایط لازم برای رشد و شکوفایی این استعداد توسط مدیران سازمان.

۴- شناسایی دلایل واقعی کم کاری، غیبت از کار، بی حوصلگی و بی علاقگی به کار، کم توجهی و بی دقتی کارکنان توسط مدیر و پرهیز از قضاوتهای کورکورانه و مبتنی بر پیش داوری نسبت به اساس رفتار انسان.

۵- آشنا ساختن کارکنان با واقعیت های محیط کار و حذف آن دسته از معیارها و عوامل سازمانی که از لحاظ اخلاقی، انسانی و فرهنگ سازمانی صحیح تلقی نمی شود. بنابر این مدیران باید تلاش کنند تا محیط کار برای کارکنان اضطراب آور نباشد و کارمندان احساس امنیت شغلی کنند و با شادی و نشاط و شوق و انگیزه به دور از هر گونه خشم و درگیری بیهوده به وظایف خود عمل نمایند.

عوامل تشکیل دهنده محیط کار

۱- عوامل فیزیکی، در این بخش جنبه های فیزیکی محیط کار مورد بحث قرار نمی گیرد.

۲- عوامل انسانی

الف- شخصیت و رفتار در سازمان: شخصیت از عناصر متعددی تشکیل می شود که رفتارهای انسانی محصول شخصیت انسان است و صفات شخصیتی بر رفتار اثر می گذارد.

در این جا صفاتی که رفتار سازمانی را تحت تأثیر می گذارد عبارتند از:

۱- عزت نفس:

عزت نفس یعنی نظر شخص درباره خود، این نظر از طریق ارزشیابی هر شخصی از رفتارها، ظاهر، هوش، موقعیت اجتماعی خود و از طریق ارزشیابی دیگران از خود در او رشد می یابد و بر نوع کار نیز اثر دارد .مثلاً کسی که عزت نفس بالایی دارد، در کار زیاد خطر می کند و به دنبال کارهای سطح بالا می رود و کارهایی را جستجو می کند که نیاز به رقابت های زیادی دارد.

به انتقاد، حساسیت زیادی نشان می دهد و هدف های زیادی دارد و برای رسیدن به آنها تلاش های طاقت فرسا انجام می دهد.

بنابراین یک مدیر سازمان باید برای کارکنان خود رقابت هایی به وجود آورد که آنها بتوانند موفقیت هایی به دست آورند و از این طریق عزت نفس خود را رشد دهند و احساس نمایند برای کارهای بالاتر شایستگی دارند.

برای از بین بردن تعارض میان کار و زندگی، به کارفرمایان توصیه می‌شود:

- کارهای اضافی را کم کنید: یکی از این روش‌ها، جلوگیری از مکاتبه‌های اضافی و ارجاع آن از مدیریت به کارکنان، اصلاح و بهبود فرآیندهای کاری است. در این زمینه با کارکنان مشورت کنید.

- کاهش مأموریت‌های اداری

- کاهش پرداخت اضافه‌کاری و پرداخت‌های جایگزین برای جبران هزینه‌های زندگی (پاداش براساس شایستگی و عملکرد)

- به کارکنان برای انجام اضافه‌کاری، فرصت «نه گفتن» بدهید، به شرطی که وقفه در کارهای اداری به‌وجود نیاید.

- ساعت‌های کارِ شناور تدوین کنید تا کارکنان بتوانند در طول هفته، چند روزی از این ساعت‌های کاری استفاده کنند یا شرایط انجام کار در خانه را فراهم سازید.

- نباید کارکنان را برای انتخاب میان پیشرفت شغلی و رسیدگی به خانواده تحت فشار بگذارید، بلکه باید راه‌کارها و شاخص‌های ارتقا و ترقی شغلی به‌نحوی طراحی شود که به زندگی خصوصی کارکنان، صدمه‌ای نرساند.

برای حفظ تعادل میان کار و زندگی خانوادگی کارکنان باید:

- به اضافه‌کاری‌های غیرمنطقی «نه» بگویید.

- سعی کنید کار اداری را کم‌تر به خانه ببرید. اگر مجبورید در خانه، کارهای اداری انجام دهید، باید وقت خاصی را به آن‌ها اختصاص دهید. برای نمونه، وقتی که فرزندان به رختخواب رفتند.

- مأموریت‌های اداری را کاهش دهید.

- از ساعت‌های کاریِ شناور استفاده کنید.

واکنش افراد در مقابل استرس، متفاوت است. ممکن است استرس برای یک‌نفر عارضه‌های جسمانی و روانی شدید داشته باشد درحالی که دیگری، از این عارضه‌ها در امان باشد.

راه های کنترل استرس

راه‌های زیادی برای کنترل استرس شغلی وجود دارد. یکی از بهترین روش‌ها، ورزش و تغذیه مناسب می‌باشد. روش‌های دیگر بر موضوعات خاصی چون مدیریت زمان (کنترل زمان)، آموزش مداوم مهارت‌های اجتماعی مناسب توجه می‌کنند.یک روان‌‌شناس خوب نیز می‌تواند به شما کمک کند تا علت استرس خود را شناخته و روش‌های خاصی را برای غلبه بر آن اعمال کنید.
در پایان نکات دیگری نیز درباره استرس شغلی ارائه می‌شود:

۱- از بیشترین مقدار تنفس (و استراحت) در یک روز کاری بهره ببرید:

حتی ده دقیقه استراحت، به دیدگاه ذهنی شما طراوت می‌بخشد. قدری پیاده‌روی کنید، با همکارتان پیرامون مسائلی غیر از شغل صحبت کنید. چشمایتان را به آرامی ببندید و چند نفس عمیق بکشید.

۲- استانداردهای قابل قبولی برای خود و دیگران در نظر بگیرید:

انتظار کمال مطلوب را نداشته باشید. با کارفرما در مورد وضعیت شغلی خود صحبت کنید. مسئولیت‌ها و معیارهای کاری شما، دقیقاً بازتاب آن چیزی است که انجام می‌دهید. کار گروهی به منظور ایجاد تغییرات لازم نه تنها برای سلامتی جسمی و روانی شما مفید است بلکه روی هم رفته خلاقیت سازمان را نیز بالا می‌برد.

روشنایی و نور محیط کار : مشاغل مختلف در محیطهای مختلفی انجام می‌گیرند. برخی از مشاغل در محیطهای باز و برخی در محیطهای بسته انجام می‌شوند. در محیطهای بسته میزان روشنایی کافی و مناسب بسیار حائز اهمیت است. بطوری که هم نور کم و هم نور زیاد می‌توانند تأثیرات منفی روی فرد داشته باشیم. برخی از این تأثیرات جسمی است مثل تأثیر روی دستگاه بینایی و برخی دیگر تأثیرات روانی هستند.

کار در محیطهای بسته کم نور و همچنین پر نور اغلب با خستگی و تحریک پذیری فرد همراه هستند. افرادی که در چنین محیطهایی کار می‌کنند بازده مناسبی ندارند و اغلب ویژگیهای منفی روانی از خود نشان می‌دهند.

عامل سر و صدایی محیط کار در سلامت کارکنان : دستگاه شنوایی انسان به دامنه محدودی از اصوات حساس است بطوری که اصوات و سر و صداهایی که در طیف بالای این دامنه قرار می‌گیرند برای فرد آزار دهنده هستند. چنین صداهایی علاوه بر ایجاد مشکلات شنوایی در فرد تغییرات جسمی و روانی دیگری نیز بوجود می‌آورند.

از لحاظ جسمی فشردگی عروق خونی ، تغییرات ضربان قلب ، گشاد شدن مردمک چشم ، بالا رفتن فشار خون ، کشیدگی عضلات و … را می‌توان مشاهده کرد. چنین شرایطی معمولا با علائم اضطراب همراه هستند. پرخاشگری ، بی‌اعتمادی و تحریک پذیری در افرادی که در محیطهای پر سر و صدا کار می‌کنند مشاهده می‌شود.

نقش درجه حرارت و رطوبت محیط کار در سلامت کارکنان :

کار در محیطهایی با حرارت نامناسب ، بسیار سرد یا بسیار گرم همراه با مشکلات شناخته شده‌ای برای افراد است بطوری که مشکلات جسمی از جمله درد مفاصل ، پایین آمدن سطح مقاومت بدن ، سرماخوردگی و … را می‌توان نام برد. ناراحتیهای مربوط به دستگاه تنفسی نیز در کارکنان چنین محیطهایی بیشتر دیده می‌شود.

نقش سایر عوامل در محیط کاری بر سلامت کارکنان :

عوامل متعددی وجود دارند که در محیط کار بر سلامت افراد مؤثر هستند. از جمله رنگها، با تأثیری که بر روحیه و شرایط روانی فرد می‌گذارند. به عنوان یک عامل محرک یا کسالت آور عمل می‌کنند. رنگ محیط کار علاوه بر تناسب آن با نوع کار باید با شرایط روانی افراد نیز سازگاری خوبی داشته باشد.

تأثیر آلودگی داخلی محیط کار و بهداشت محیط کار نیز که کاملا روشن و واضح است. تراکم کار، ساعات کار و زمان کار عوامل مهم دیگری هستند. تراکم زیاد کاری، انجام کار در ساعات نامناسب که با خستگی و ضعف جسمی و روانی برای فرد همراه هستند، با تداوم در طول زمان سلامت جسمی و روانی فرد را تهدید خواهند کرد.

عوامل مربوط به مسائل ارتباطی از عوامل مهم دیگری هستند که بر روی فرد اعم از سلامت یا عملکرد او در محیط کار تأثیر می‌گذارند. نوع ارتباطات موجود در محیط کار ، نفوذ و اعمال قدرت مدیر ، شیوه ارتباطی و شخصیت و اهداف او نقش مهمی در بهداشت روانی فرد و میزان خشنودی او از محیط کار دارند.

●  وظایف بخش پذیرش وجواب دهی :

۱- رعایت نظم وترتیب وپاکیزگی دفتر پذیرش

۲- آماده نمودن وسایل وظروف مورد نیاز جهت پذیرش (خودکار آبی و قرمز، ماژیک ، نوارچسب S/E,U/A,U/C,OPM,CBC,ESRکاغذی  ،ظروف  …….)

۳- برخورد مناسب با ارباب رجوع

۴- دقت دررعایت نمودن نوبت پذیرش مراجعین

۵- رعایت نمودن تعرفه های مصوب

۶- واردنمودن تعرفه دفترچه های بیمه با خودکار قرمز(توجه در صورت اشتباه فقط روی عدداشتباه شده یک خط کشیده وعدد درست زیر آن نوشته شود)

۷- چک نمودن قبض پذیرش شده وابطال آن

۸- وارد نمودن نام پزشک ومرکز ارجاع دهنده در دفتر پذیرش

۹- انتقال اطلاعات اولیه درمورد شرایط آزمایشهای مختلف به بیمار

۱۰- نوشتن دقیق نام بیمار و آزمایشات درخواستی بر روی ویال یا لوله های مربوطه

۱۱- اطمینان از وجود سیترات یا EDTA در لوله ها و ویال های مورد استفاده

۱۲- توضیح دادن در مورد نمونه هایS/E   و U/A ( آزمایش تا ساعت ۱۰ گرفته شده ودر محل مربوطه قرار داده شود)

۱۳- توضیح دادن به بیمار در مورد نحوه صحیح گرفتن نمونهU/C  ونحوه نگه داشتن پنبه

۱۴- توضیح به بیمارانی که جهت آزمایش GCT ( 55گرم ) یا OGCT  ( ۱۰۰گرم ) مراجعه نموده اند

۱۵- بایگانی جداگانه برگه های بیمه ، بیمه روستایی و پذیرش آزاد بصورت مجزا و روزانه

۱۶- یاداشت نمودن نام ، سن و محل سکونت بیمارانی که آزمایشS/E   آنها مثبت گردیده

۱۷- یاداشت نمودن سن بیمار ، نام پدر ، آدرس ، شماره تلفن وداشتن یا نداشتن دام در فرم مخصوص برای بیمارانی که جواب آزمایش Wright آنها بیش از ۸۰/۱ویاجواب آزمایش ۲MEآنها بیش از ۲۰/۱ باشد

۱۸- آماده نمودن برگه های جواب ، شامل برگه های آزمایشات روتین ، OPM وازدواجی و تحویل به بخش مربوطه

۱۹- توضیح دادن به بیماران در موردساعت مراجعه جهت تحویل گرفتن جواب ( روزبعد یا روزهای بعد ساعت ۱۰ به بعد )

۲۰- توجیه نمودن بیمارانی که به هر دلیل باید نمونه آنها تکرار شود

۲۱- تهیه آمار ماهیانه بطورمرتب در پایان هرماه

●  وظایف بخش نمونه گیری :

۱- مرتب نمودن بخش کاری جهت شروع کار

۲- توجه به تاریخ مصرف سرنگ ها

۳- چک نمودن سرنگ ها از نظر سالم بودن

۴- چک نمودن نام بیمار با نام نوشته شده توسط پذیرش

۵- رعایت مدت زمان بستن گارو بر روی بازو

۶- رعایت نکات لازم هنگام خونگیری ( استفاده از دستکش لاتکس ، استفاده از الکل ۷۰ در جه جهت نمونه گیری وتوجه به بیمار در هنگام خونگیری )

۷- دقت در نمونه گیری برای بخش های مختلف از نظرحجم نمونه و شرایط نگهداری نمونه

۸- نمونه گیری به بهترین شکل برای هر بیمار ( در صورت مطمئن بودن نمونه گیری شود )

۹- دفع صحیح سرنگ ها و سر سوزن های آلوده

۱۰- تحویل دادن سفتی باکس پرشده به خدمه وجایگزین نمودن سفتی باکس جدید

۱۱- آماده نمودن وسایل ومواد لازم جهت شروع کار در روز بعد ( پنبه الکل ، سرنگ ، سفتی باکس ، گارو )

۱۲- دقت در مرتب بودن ونظافت بخش مربوطه ودر صورت لزوم تذکر به خدمه در مورد نظافت بخش

●   وظایف بخش بیوشیمی :

۱- مرتب نمودن کیت ها در درون یخچال

۲- چک نمودن تاریخ انقضاء کیتهای مصرفی

۳- توجه به دمای نگهداری کیت ها و مدت زمان استفاده از محلول های ساخته شده

۴- چک کردن دمای یخچال و ثبت دمای یخچال بر روی برگه مخصوص کنترل کیفی

۵- سانتریفیوژ کردن نمونه ها بعد از اتمام نمونه گیری

۶- توجه به نمونه های همولیز ولیپمیک

۷- ثبت دقیق نام بیماران در دفتر بیوشیمی

۸- شماره گذاری نمونه و لوله های آزمایش جهت جلوگیری از خطای کاری

۹- چک نمودن سمپلرها و اطمینان از کالیبره بودن آنها

۱۰- ثبت نتایج آزمایشات کنترل کیفی بر روی برگه شطرنجی

۱۱- توجه به روش انجام آزمایش در مورد کیت های جدید

۱۲- دقت در زمان انکوباسیون و طول موج انجام آزمایشات

۱۳- استفاده از استانداردهای مناسب جهت انجام آزمایشات

۱۴- استفاده از سرم کنترل ( درصورت موجود بودن ) در هر شیفت کاری

۱۵- توجه به رنگ تست انجام شده و  ODخوانده شده توسط دستگاه

۱۶- انجام مجدد آزمایشهایی که نتیجه غیرطبیعی دارند

۱۷- ثبت دقیق جواب آزمایشات در دفتر

۱۸- ثبت دقیق جواب آزمایشات در برگه جواب

۱۹-  قرار دادن کیت های مصرفی در داخل یخچال بعد از اتمام کار

۲۰- نگهداری سرم بیماران در یخچال به مدت ۲۴ ساعت

۲۱- مرتب نمودن بخش مربوطه

۲۲- انجام شستشوی روزانه و هفتگی فتومتر، خارج نمودن شلنگ مکش و قراردادن کاور بر روی دستگاه

۲۳- قرار دادن لوله ها و وسایل استفاده شده  در اتاق شستشو

۲۴- مرتب نمودن بخش مربوطه جهت شروع کار در روز بعد

۲۵- تهیه آمار ماهیانه بطورمرتب در پایان هر ماه

●  وظایف  بخش سرولوژی :

۱- مرتب نمودن کیت های بخش سرولوژی در یخچال

۲- توجه به تاریخ انقضاء کیت های مصرفی

۳- مطالعه دستورالعمل نحوه استفاده از کیت ها

۴- آماده کردن وسایل قبل از شروع آزمایش ( لوله آزمایش ، سمپلر ، سرسمپلر، اسلایدهای مورد نیاز ………. )

۵- جداسازی  سرم  و انجام آزمایشات  بعد از اتمام نمونه گیری

۶- توجه به نمونه های همولیز شده

۷- ثبت دقیق نام بیماران در دفتر سرولوژی

۸- شماره گذاری لوله ها و نمونه های گرفته شده جهت جلوگیری از خطای کاری

۹- بررسی عدم وجود آگلوتیناسیون  در کیت های مصرفی

۱۰- استفاده از اسلایدهای تمیز هنگام انجام آزمایشات

۱۱- تمیز نمودن اسلایدها قبل از انجام آزمایش

۱۲- استفاده از کنترل های مثبت و منفی در شروع به کار با کیت جدید و در هر روز کاری

۱۳- استفاده از چند تیتر در مورد تست های سریع جهت جلوگیری از پدیده پروزون

۱۴- استفاده از روش های  تاییدی  در مورد  تست هایی که روش سریع دارند ( در صورت منفی بودن آزمایش سریع  Wright ، سه لوله  و برای  ۲ME دو لوله و در صورت مثبت بودن حداقل ۵ لوله جهت روش لوله استفاده می کنیم )

۱۵- تهیه رقت لوله ها از ۱/۲۰جهت آزمایش Wright و ۲ME به روش لوله ای (۱۰۰λسرم در لوله اول)

۱۶- رعایت مدت زمان لازم در مورد قراردادن اسلایدها در روش سریع بر روی روتاتور و انکوباسیون  لوله ها در روش لوله ای

۱۷- ثبت دقیق نتایج آزمایشات در برگه جواب

۱۸- ۲ME >1/20 & Wright >استفاده از خودکار قرمز در ثبت نتایج آزمایشات۸۰/۱

۱۹- انتقال وسایل استفاده شده به اتاق شستشو

۲۰- مرتب نمودن بخش مربوطه جهت شروع کار در روز بعد

۲۱- تهیه آمار ماهیانه بطورمرتب در پایان هر ماه

●  وظایف  بخش هماتولوژی :

۱- آماده نمودن وسایل مورد نیاز ( گاز ، دستکش ، لام ، لوله هماتوکریت ، خمیر هماتوکریت ، پایه سدیمان ، دستمال کاغذی …….. )

۲- اطمینان از موجودی محلول لایز وایزوتون

۳- انجام سرویس های  روزانه ، هفتگی ، دو هفته یکبار و ماهیانه دستگاه سل کانتروثبت در فرم مخصوص

۴- استفاده از کاور برای دستگاه سل کانتر ومیکروسکوپ بعد از اتمام کار

۵- تکرار نمودن آزمایشاتی که دستگاه قادر به شمارش کردن آنها نباشد ، با روش دستی

۶- تمیز نمودن سانتریفوژ هماتوکریت جهت جلوگیری از خالی شدن نمونه ها

۷- چک نمودن مقدار هموگلوبین و هماتوکریت به روش دستی ، دستگاهی و روش استاندارد بصورت ماهیانه وثبت نتایج

۸-استفاده از استاندارد داخلی جهت دستگاه سل کانتر بصورت روزانه  و ثبت نتایج

۹- تمیز نمودن کاشی هماتولوژی قبل از انجام دادن آزمایش گروه خون

۱۰- دقت در انجام آزمایش گروه خون و قرائت نتیجه آزمایش

۱۱- دقت در رنگ آمیزی لام خون محیطی و رعایت زمان لازم

۱۲- بایگانی لامهای رنگ شده بمدت حداقل یک ماه

۱۳- بایگانی لامهای مربوط به مالاریا وتب باز گرد کنه ای به صورت ماهیانه بمدت یک سال

۱۴- رعایت شرایط آزمایش سدیمانتاسیون از قبیل ضدانعقاد مناسب ، تمیز بودن پی پت سدیمان ، درجه حرارت ، لرزش میز و زاویه پایه سدیمان

۱۵- نگهداری ویال هایCBC  انجام شده به مدت یک روز در یخچال

۱۶- ثبت دقیق نام بیماران در دفتر هماتولوژی

۱۷- ثبت دقیق نتایج آزمایشات در برگه جواب

۱۸- مرتب نمودن بخش کاری بعد از اتمام کار ( تمیز نمودن میکروسکوپ ، کشیدن کاور میکروسکوپ ، قراردادن کاشی گروه خون ولوله هایESR   در اتاق شستشو ………. )

۱۹- تهیه آمار ماهیانه بطورمرتب در پایان هر ماه

●  وظایف بخش OPM :

1- آماده نمودن محلولهای مورد نیاز قبل از شروع آزمایش

۲- رعایت نظافت محیط کار

۳- توجیه مراجعین در مورد نحوه نمونه گیری بخش OPM

4- حصول اطمینان از نمونه واقعی

۵- چک نمودن تعداد نمونه ها و نام مراجعین با تعداد برگه های پذیرش شده

۶- چک نمودن روغن موتور کروماتوگرافی

۷- توجه به تاریخ مصرف کیت ها

۸- دقت در تهیه محلول تانک

۹- آماده نمودن محلول تانک ۳۰ دقیقه قبل از آزمایش

۱۰- سانتریفوژ نمودن نمونه هایی که دارای کدورت می باشند

۱۱- رعایت نمودن مراحل انجام آزمایش بر اساس دستورالعمل کیت

۱۲- دقت در لکه گذاری نمونه ها

۱۳- استفاده از شاهد در هر سری آزمایش

۱۴- نگهداری برگه آزمایش افرادی که نمونه نداده اند

۱۵- ثبت دقیق نام مراجعین عادی ونیروی انتظامی در دفتر

۱۶- عودت دادن نمونه های نیروی انتظامی در صورت غیر معمول بودن رنگ وظاهر ادارار

۱۷- ثبت دقیق جواب آزمایش در دفتر ازدواجی ودفتر کروماتو گرافی

۱۸- استفاده از روشTLC  برای افراد مشکوک ، افرادی که نمونه آنها در مرحله غربالگری مثبت شده و کلیه نمونه های ارسالی از نیروی انتظامی و مراجع قضایی

۱۹- نوشتن شماره پذیرش و تاریخ درپشت لام کروماتوگرافی

۲۰- نگهداری نمونه های مثبت بمدت ۲۴ ساعت

۲۱- نگهداری لامهای کروماتوگرافی وبسته بندی بصورت ماهیانه وبمدت یک سال

۲۲- مرتب نمودن بخش کاری جهت انجام آزمایشات درروزبعد (محلولهای مورد نیازحتما تهیه شود )

۲۳-  تهیه آمار ماهیانه بطورمرتب در پایان هر ماه

●  وظایف بخش U/A  :

۱- آماده نمودن وسایل بخش مربوطه ( نوارادرار، نوارقند ، لام ، لامل ، اسید سولفوسالیسیلیک ، لوگل و……. )

۲- انجام دادن آزمایشU/A  دراسرع وقت

۳- ثبت دقیق نام بیماران در دفتر

۴- شماره گذاری لوله ها جهت جلوگیری ازخطای کاری

۵- گزارش نمودن ظاهرو رنگ ادرار

۶- رعایت زمان سانتریفوژکردن نمونه ها (۵ دقیقه دردور ۱۵۰۰)

۷- جدا کردن قسمت رویی ادرارجهت ریختن اسید سولفوسالیسیلیک وتشخیص پروتئین

۸- مخلوط کردن قسمت رسوب ادرار به آرامی (جهت تشخیص میکروسکوپی )

۹- ثبت دقیق نام مراجعین در دفتر

۱۰- ثبت دقیق جواب آزمایشات در دفتر و برگه جواب

۱۱- انتقال لوله ها و وسایل استفاده شده به اتاق شستشو

۱۲- مرتب نمودن بخش مربوطه جهت شروع کار در روز بعد

۱۳- تمیز نمودن میکروسکوپ واستفاده از کاور در پایان کار

۱۴- تهیه آمار ماهیانه بطورمرتب در پایان هر ماه

●  وظایف بخش S/E :

1- انجام دادن آزمایش در اسرع وقت ( بعد از اتمام کار پذیرش )

۲- آماده کردن وسایل کار ( لام ، لامل ، سرم فیزیولوژی ، اپلیکاتور ……. )

۳- ثبت دقیق نام بیمار وجواب آزمایش در دفتر

۴- ثبت دقیق جواب آزمایش در برگه جواب

۵- در صورت مثبت شدن یک نمونه حتما بقیه نمونه ها نیز بدقت بررسی شود

۶- ثبت نتایج آزمایش موارد مثبت با خودکار قرمز

۷- OUT نمودن نمونه ها بعد از انجام کار

۸- مرتب نمودن بخش مربوطه جهت شروع کار در روز بعد

۹- تهیه آمار ماهیانه بطورمرتب درپایان هرماه