MOHSEN AZAD

دردي از گردن به كتف و شانه و پس از آن از طريق دست تا سر انگشتان كشيده مي‌شود و با هر حركت دست، آه از نهاد بلند مي‌كند. آهي ناشي از درد گرفتگي ناحيه سرشانه كه به سراغ خيلي‌ها كه كار يا ورزش سنگين مي‌كنند، اجسام سنگين را بي‌خيال از عواقبش جابه‌جا مي‌كنند و از اثرات مثبت ورزش‌كردن نيز غافل‌ هستند، مي‌آيد حتي گاهي درد شانه كه ناحيه كتف، گردن و دست‌ها را درگير مي‌كند باعث بي‌حسي اين مناطق نيز مي‌شود.

چنين علائمي معمولا بر اثر انجام مكرر كاري در حالت اشتباه بدني ايجاد مي‌شود و منجر به وارد آمدن فشار روي نواحي فوق مي‌شود. متخصصان، بروز اين علائم را نشانه ابتلا به سندرومي مي‌دانند كه در آن عروق خوني و اعصاب پشت كتف و ستون فقرات تحت فشار قرار مي‌گيرد.

آسيب‌ديدگي شبكه عصبي و عضلات ناحيه كتف، گردن و شانه مي‌تواند عامل بروز دردهاي شديد و ناتوان‌كننده، بخصوص در حركات مربوط به دست‌ها بشود. اما سوال اصلي اينجاست كه چه اتفاقاتي منجر به بروز چنين علائمي مي‌شود؟

دكتر بهروز توانا، متخصص طب فيزيكي در گفت‌وگو با «جام‌جم» در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: متاسفانه تفكيك دردهايي كه از گردن به كتف و شانه انتشار پيدا مي‌كند، مشكل است. اين دردها ممكن است از مهره‌هاي گردن و به شانه‌ها در يك طرف يا دو طرف انتشار پيدا كند يا ممكن است پشت كتف و استخوان كتف را درگير كند كه از دردهاي رايج و شايع شانه است كه به دست‌ها نيز مي‌رسد. در مواردي نيز بالاي بازو در محل اتصال بازو به كتف درگير مي‌شود كه معمولا با حركت دست توليد درد مي‌كند. البته درد شانه بيشتر به خاطر كشيدگي عضلات ناشي از ورزش‌هاي سنگين، بلند‌كردن اجسام سنگين، تكرار ضربه‌هاي مكرر كاري يا به خاطر بيماري‌هاي عضلاني و نقص ساختمان آناتومي بدن است.

سندرومي كه باعث درد شانه‌ها، گردن و بي‌حسي انگشتان مي‌شود نيز ممكن است ناشي از ورزش‌هاي سنگين چون وزنه‌‌برداري، جراحت‌ها يا وجود نقص‌هاي مادرزادي در ناحيه گردن باشد. از شايع‌ترين دلايل بروز اين سندروم صدمه جسمي ناشي از حوادث رانندگي و آسيب‌هاي مكرر هنگام كار يا فعاليت‌هاي ورزشي است. حتي آسيبي در گذشته مي‌تواند در زمان حال به بروز اين سندروم منجر شود و گاهي حتي پزشكان قادر به تشخيص دليل اصلي آن نيستند.

شنيدن داستان بيمارشدن بر اثر نداشتن تحرك، پشت ميزنشيني و قرار‌گرفتن در حالت اشتباه و به مدت طولاني همچون پشت رايانه نشستن و تايپ‌كردن طولاني شايد تكراري شده باشد، اما بسياري از مردم نسبت به جدي بودن آن همچنان بي‌توجهند.

با اين‌حال، دكتر توانا به قرار گرفتن در حالت‌هاي غلط در كنار انجام كار سنگين و واردشدن فشار غيرمعمول ناشي از آن به گردن چون ظرف‌شستن‌هاي طولاني و كشيدگي عضلات ناشي از ورزش‌هاي غلط به عنوان عوامل موثر در بروز درد شانه و كتف اشاره مي‌كند.

اين متخصص طب فيزيكي تاكيد مي‌كند: ورزش‌هايي چون بسكتبال و واليبال اگر پس از گرم‌كردن بدن انجام شود، مشكلي براي عضلات گردن و كتف ايجاد نمي‌كند، اما بايد توجه داشت انجام هر كاري به دفعات پياپي باعث فرسايش بافت بدن مي‌شود و اگر كاري را بارها انجام دهيم ـ مانند تايپ‌كردن براي مدت طولاني يا بالا نگهداشتن اجسام بالاي سر به طور مكرر ـ ممكن است باعث آسيب‌رسيدن به عضلات و اعصاب شانه و گردن مي شود. همين‌طور شانه‌هاي افتاده و نگهداشتن دست‌ها جلوي بدن مي‌تواند باعث فشردگي عضلات همين ناحيه شود.

شايد بسياري تصور كنند كودكان دچار آسيب‌ديدگي عضلات ناحيه كتف و شانه نمي‌شوند، چون معمولا اجسام سنگين را جابه‌جا نمي‌كنند، اما دانش‌آموزاني كه از كوله‌پشتي‌هاي سنگين و بخصوص تك‌‌بند استفاده مي‌كنند، به طور جدي در معرض اين آسيب‌ها قرار دارند.

متاسفانه تشخيص درست و دقيق دردهاي شانه و اين‌كه بيشتر كدام نواحي را درگير كرده است در روند درمان و پاسخگويي به آن بسيار تاثير دارد حتي ارائه‌نشدن راهكارهاي درماني سريع و بموقع مي‌تواند در سالمندان به افزايش كم‌تحركي و بروز خشكي مفاصل منجر بشود.

دكتر توانا با اشاره به اين مطالب مي‌افزايد: تشخيص اين نوع آسيب‌ها با عكس، نوار عصب و ام.‌آر.‌آي ممكن است و درمان آن از درمان‌هاي ساده خانگي چون كم‌حركت دادن عضو، گرم‌كردن و در موارد درد بسيار شديد، سرد‌كردن عضلات گردن و شانه سپس بهره‌گيري از فيزيوتراپي، ماساژدرماني، طب سوزني و داروهاي خوراكي و تزريقي متغير است.

اما نكته مهم آن است كه درمان درد‌هاي شانه و گردن اگر به علت آسيب‌ديدگي عضلات پشت كتف باشد، طي مدت كوتاهي به درمان پاسخ مي‌دهد، اما اگر مربوط به ضايعات تاندوني شانه باشد به مدت زمان بيشتري از چند هفته تا يك ماه نياز دارد.

شانه‌ها بيش از هر مفصل ديگري در بدن حركت دارد بنابراين اگر شانه‌تان آسيب ببيند، حتي كار‌كردن با دست برايتان دشوار مي‌شود. پس بايد بشدت از اين عضو پركار بدن‌تان محافظت كنيد.

راهكارهاي مراقبتي از شانه و گردن نيز چندان مشكل نيست. تنها لازم است تا آنجا كه ممكن است از برداشتن اجسام سنگين چون كيسه‌هاي ميوه يا خريدهاي خانه و كيف‌هاي دستي سنگين خودداري كنيد.

اگر احساس درد در شانه مي‌كنيد از ايستادن در وسايل نقليه عمومي و گرفتن دستگيره در بالاي سر خودداري كنيد. از طرف ديگر، با ورزش‌كردن سبك و مرتب به تقويت عضلات گردن و شانه خود كمك كنيد، اما قبل از ورزش حداقل يك‌ربع بدن‌تان را گرم كنيد. شايد توجه‌دادن مادراني كه فرزند كوچك دارند به اين نكته ضروري باشد كه كودك‌شان را هنگام شست‌وشو نزديك به بدن خود نگه دارند تا به گردن و شانه‌شان فشار مضاعفي وارد نشود.