MOHSEN AZAD

در بدن در پی هرگونه آسیبی که به رگها وارد شود سیستم انعقادی فعال شده و با مصرف پلاکتها و فاکتورهای انعقادی اقدام به تشکیل لخته و در نتیجه ممانعت از خونریزی از رگ اسیب دیده مینماید. از وظایف مهم سیستم انعقادی میتوان به هموستاز اشاره نمود. در واقع این سیستم در هنگام جراحت با فعال کردن ابشار انعقادی باعث تشکیل لخته شده و از طرفی با فعال کردن فاکتورهای ضد انعقاد مانند آنتی ترومبین و پروتئین C, S مانع از تشکیل بی رویه لخته میشود. ماحصل فالیت سیستم انعقادی در اثر فعال کردن ابشار انعقادی تشکیل فیبرین وشبکه فیبرینی در محل جراحت میباشد که این شبکه بعد از بهبود محل اسیب دیده توسط پلاسمین شکسته شده و از بدن حذف میگردد. حاصل عمل پلاسمین روی لخته فیبرین تولید قطعات کوچکی تحت عنوان کلی FDP یا محصولات تولید شده از تخریب فیرین میباشد که از جمله این محصولات میتوان به D-Dimer اشاره نمود. پلاسمین یک آنزیم فیبرینولیتیک بوده که روی فیبرین اثر گذاشته و با عمل فیبرینولیزی خود باعث شکست پیوند بیواحدهای E و D فیبرین شده و ایجاد D-Dimer و سایر FDP را میکند.

D-Dimer در حالت طبیعی در بدن غیر قابل ردیابی میباشد ولی در مواردی اندازه گیری D-Dimer افزایش در مقدار این محصول را نشان داده و از نظر بالینی مهم محسوب میشود. از این رو تست اندازه گیری D-Dimer به عنوان یکی از تستهای مهم آزمایشگاهی در آمده است.

موارد درخواست تست D-Dimer:

این تست در موارد شک به افزایش تولید لخته از جمله در موارد زیر درخواست میشود:

- ترومبوز در سیاهرگهای عمیق بدن ( VDT): در این حالت لخته های کوچکی بدون جراحت خاصی به عروق در سیاهرگهای نواحی عمیق بدن مثل پا تشکیل شده و باعث بروز علائمی مانند درد و تورم در پا و اسیب به بافتهای مجاور میگردد. از طرفی گاها این لخته ها حرکت کرده و به قسمتهای مختلف بدن واردمیشوند و علائم خاص محل را ایجاد میکنند از جمله در ریه ها ایجاد امبولی ریویPE ، در قلب باعث گرفتاری ماهیچه های قلب و یا دریچه های قلب و در مغز باعث عوارض مغزی ماننند سکته مغزی میکند.

- (PE ( Polmunary Embolism : در این حالت همانطور که قبلا ذکر شد لخته به ریه ها امده و ایجاد مشکلات تنفسی و درد در قفسه سینه میکند.

- DIC یا انعقاد منتشره داخل عروفی: این حالت به دنبال جراحی ها، عفونتهای سپتیک، سوختگی و یا در زنان باردا بعد از زایمان اتفاق می افتد که در این بیماری فاکتورهای انعقادی مرتب مصرف شده و باعث ایجاد لخته های ریز در کل بدن میشود و از طرفی عمل سیستم فیبرینولیتیک نیز فعال شده و باعث لیز لخته میشود که این افراد شدیدا مستعد خونریزی میباشند. در این افراد به دنبال بروز علائمی مانند تهوع، تشنج، خونریزی، درد شدید شکمی و ماهیچه ها و الیگوری تست D-Dimer همراه با تست PT, PTTو اندازه گیری میزان فیبرینوژن و شمارش پلاکتی درخواست  میشود.

موارد مثبت کاذب این تست:

در جراحی، بارداری، تروما، عفونتها و التهابات شدید، ارتریت روماتوئید شدید، بدخیمی و بیماری های کبدی مقادی D-Dimer بدون ارتباط با وجود ترومبوز افزایش دارد.                                                                                                                             

موارد منفی کاذب:

در صورتیکه بر حسب اتفاق نمونه گیری در فاصله بسیار کمی بعد از تشکیل لخته در بدن انجام شده باشد این تست منفی میباشد. همجنین در   صورت استفاده از آنتی کواگولان ها به دلیل جلوگیری از تشکیل لخته این تست منفی میشود. تاخیر زیاد در انجام تست نیز باعث بروز منفی کاذب میگردد.