MOHSEN AZAD

سرطان پوست یکی از مشکلات پوستی است که متاسفانه در سال‌های اخیر روند رو به گسترشی داشته است. در سرطان پوست سلول‌های بدخیم که از بافت پوست نشأت می‌گیرند به طور نامنظم و فزاینده‌ای تکثیر و به طریقی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می‌کنند بدون این‌که موجب عکس‌العمل تدافعی و تهاجمی در سیستم ایمنی بدن شوند.

مهم‌ترین عامل ایجاد سرطان پوست، جهش در سلول بر‌اثر اشعه ماورای بنفش خورشید است با توجه به نوع سلول پوستی که دچار جهش ژنی شده است اشکال مختلفی از سرطان پوست به‌وجود می‌آید که هر کدام نشانه‌ها و عوارض خاص خود را دارند.

تعریف بیماری سرطان پوست

سرطان پوست بیماری است که در آن سلولهای بدخیمی که از بافت پوست نشات می گیرند و به طور نامنظم و فزاینده ‌ای تکثیر و به طریقی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می کنند بدون اینکه موجب تحریک عکس‌العمل تدافعی و تهاجمی در سیستم ایمنی بدن شوند.

علل بروز سرطان پوست :

۱- مهمترین عامل مستعدکننده سرطان پوست، جهش در دی ان آ سلول بر اثر اشعه ماورای بنفش است که منجر به شروع سرطانی شدن سلولها می شود.

۲- تماس با مواد شیمیایی و رادیو اکتیو

۳- سوختگی

۴- خالکوبی

۵- زخمهای باز

۶- سرطان پوست معمولاً در بخش‌های در معرض آفتاب بروز می‌کند٬ یعنی صورت، لب‌ها، گوش‌ها، گردن، دست‌ها و دیگر قسمت‌هایی که در معرض آفتاب هستند. البته این احتمال هم هست که سرطان پوست،

در قسمت‌های دیگر بدن ظاهر شود٬ مثلاً در کف دست، فاصله بین انگشتان یا حتی اعضای تناسلی. احتمال سرطان پوست برای هر فردی با هر نوع پوستی، وجود دارد

انواع سرطان پوست

۱- سرطان سلول‌های بنیانی یا پایه پوست

این نوع سرطان ، شایع‌ترین گونه سرطان پوست میباشد و حدود ۸۰ درصد سرطان های پوست را شامل می شود . سرطان سلولهای بنیانی که در لایه خارجی پوست مستقر هستند ،

دارای سرعت رشد کم بوده و به ندرت گسترش می یابد . محرک رشد این سلولها شامل تماس با مواد شیمیایی و رادیو اکتیو ، سوختگی ، خالکوبی ، قرار گرفتن در معرض تابش پرتو شدید آفتاب و غیره میباشد .

۲- سرطان سلولهای فلسی پوست :

این نوع سرطان ، شکل دوم شایع سرطان پوست است که مدت طولانی در لایه اپیدرم باقی می ماند و در صورت عدم درمان می‌تواند بافتهای دیگر را مورد تهاجم خود قرار ‌دهد . محرک رشد این سلولها شامل تابش اشعه ایکس ، قرار گرفتن در معرض تابش نور شدید آفتاب ، زخمهای باز ، تماس با مواد شیمایی و غیره میباشد .

۳- سرطان ملانوما :

ملانوما از خطرناک ترین انواع سرطان پوست به حساب میاید. سرطان ملانوما در اثر رشد بدخیم سلولهای ملانومیسم حاصل میگردد . این سلولها رنگدانه تیره پوست، خال‌های بدن ،
رنگ چشم را پدید میاورند به این خاطر غذه های سرطانی ملانوما غالبا سیاه و یا قهوه‌ای هستند . درمان این نوع سرطان با تشخیص زود هنگام امکان پذیر است. اما اگر به سایر بافتهای بدن گسترش یابد ، امکان معالجه آن غیر ممکن است .

پوست بدن دارای رنگدانه هایی به نام ملانین است که میتواند مانع از ورود میزان معینی اشعه فرابنفش به درون بدن شود .

ملانین ها در اشخاصی که به شکل طبیعی دارای پوست تیره تری هستند زیادتر بوده و آنها مصونیت بالاتری در مقابل تابش نور آفتاب دارند. به این خاطر اشخاصی که دارای پوست روشن تری هستند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان پوست میباشند .

اشخاصی که رنگ پوست تیره دارند ، کمتر به نور خورشید حساس هستند . اما آنها نیز در برابر مضرات آفتاب ایمن نیستند و هر شخصی بایستی خود را از صدمات تشعشعی، محافظت نماید .

علائم سرطان پوست

۱- رشد غیرطبیعی زخمها و خالهای پوستی

۲- زخمهائی که بهبود نمی یابند و با خونریزی همراه هستند.

۳- زخمی که بهبود آن مدت زیادی به طول بینجامد.

۴- تغییر رنگ خالهای پوستی

نکته مهم :

اگر خال یا لکه ای در پوست شما از نظر اندازه، شکل، رنگ یا حاشیه ها تغییراتی داشت یا در صورت داشتن بیش از یک رنگ، عدم تقارن، خارش، ترشح یا خونریزی حتما به پزشک مراجعه کنید.

افراد در معرض خطر جهت ابتلا به سرطان پوست :

۱- افرادی که دارای پوست لطیف هستند .

۲- افرادی که دارای خالها یا لکه های قهوه ای رنگ پوست هستند .

۳- افرادی که مکررا درکودکی دچار آفتاب سوختگی شده اند .

۴- افرادی که در هوای آزاد و مکانهای مرتفع که آفتاب گیر است کار میکنند .

۵- افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان پوست هستند .

۶- افرادی که به علتی پرتو درمانی شده اند

پیشگیری از سرطان پوست

۱- قبل از خروج از منزل از ضد آفتاب مناسب که درجه محافظت آن در برابر آفتاب ۳۰ یا بیشتر باشد استفده نمایید

۲- از لباسهایی که تمام بدن را از نورخورشید محافظت می کند استفاده کنید مانند کلاه های با لبه ی پهن و لباسهایی که کاملاً بدن را بپوشاند لباسهایی که رنگ روشن دارند مناسب تر هستند.

۳- تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض نور خورشید بین ساعات ۸صبح تا ۴ بعد از ظهر بپرهیزید.

۴- انجام معاینات و آزمایشات مرتب پزشکی و معاینه ی هر ضایعه ی پوستی مشکوک توسط پزشک.

۵- خال یا لکی که با سایر خالها متفاوت باشد، اندازه ی آن از ته یک مداد بزرگتر باشد باید توسط پزشک معاینه شود چون می‌تواند بدخیم باشد

۶- اطفال علاقه به صرف وقت خود در خارج از خانه دارند و این موضوع باعث میشود که آنها تحت خطر ابتلا به تورم پوستی در اثر تماس با آفتاب قرار گیرند . لذا از قرار دادن طولانی مدت آنها در معرض نور آفتاب باید اجتناب نمود . برای اطفال بالای شش ماه میتوان کرم ضد آفتاب استعمال نمود

خال های غیر معمول پوستی

این خالها سرطانی نیستند اما می‌توانند تبدیل به سرطان شوند. این خالها می‌توانند در نواحی از بدن که با آفتاب مواجهه دارند و یا در نواحی دیگر بدن تشکیل شوند.

ویژگی های این خالها عبارتند از :

۱- این خالها بزرگ هستند (عرض حدود ۶ میلیمتر یا کمتر).

۲- بیشتر شکل نامنظم دارند و حاشیه آنها نامنظم است یا حالت محو شده دارد.

۳- این خالها ممکن است صاف یا برجسته باشند و سطح آنها نیز ممکن است ناصاف یا صاف باشد.

۴- رنگ این خالها ممکن است یکدست نباشد و مخلوطی از چند رنگ مثلا صورتی، قرمز، برنزه یا قهوه ای باشد.

۵- عدم تقارن دارند به این معنی که نیمه ی خال با نیم دیگر آن مشابه نیست

۶- خالی که اندازه اش به سرعت تغییر کند، بزرگ یا چروکیده شود تغییر رنگ بدهد، خارش دار شود یا خونریزی داشته باشد باید معاینه شود

نکاتی برای بررسی خالها :

پوست خود را پس از دوش گرفتن و زمانی که مرطوب است چک کنید. محل شایع بروز ضایعات ملانوما در مردان ناحیه پشت تنه و در زنان در در پایین ران و ساق است. اما به این محلها اکتفا نکنید و ماهی یک بار همه ی بدن را برای یافتن لکه ها و خالهای مشکوک چک کنید.

از سر شروع کنید و نواحی پنهان را نیز فراموش نکنید. قسمتهایی مانند لا به لای انگشتان دست و پا، کشاله ران، کف پاها و پشت زانوها نباید فراموش شوند.

پوست سر و گردن را نیز چک کنید. می‌توانید از آینه یا از کمک یکی از اعضای خانواده برای چک کردن قسمتهایی که دیده نمی‌شوند استفاده کنید.

می‌توانید از خالها عکس بگیرید تا تغییرات آنها در آینده بتوانید بفهمید. اگر نوجوان هستید، باردار هستید یا حوالی یائسگی هستید توجه بیشتری به خالها و لکها داشته باشید چون در این زمانها تغییرات هورمونی در بدن رخ می‌دهند.

هشدارهایی در مورد سرطان پوست

هر ضایعه یا زخمی که بهبود نیابدو تغییر اندازه وشکل یا خونریزی داشته باشد یکی از علائم هشدار دهنده سرطان پوست می باشد.

علائم سرطان پوست

-‌ رشد غیرطبیعی زخمها و خالهای پوستی
-‌ زخمهائی که بهبود نمی یابند و با خونریزی همراه هستند.
-‌ زخمی که بهبود آن مدت زیادی به طول بینجامد.
-‌ تغییر رنگ خالهای پوستی

توجه:

• اگر سرطان پوست به موقع تشخیص داده و درمان شود خطر گسترش آن به سایر قسمتها کاهش می یابد.

آیا می دانید؟

• نور خورشید یکی از علل بوجود آورنده سرطان پوست است ؟

• برای جلوگیری ازعوارض نامطلوب آن از محافظ پوست و ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.

برای پیشگیری از سرطان پوست بهتر است:
-‌ قبل از خروج از منزل از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.
-‌ از لباسهایی که تمام بدن را از نور خورشید محافظت می کند استفاده کنید.
-‌ از قرار گرفتن در معرض نور خورشید بین ساعات ۸صبح تا ۴ بعد از ظهر بپرهیزید.

بدخیم‌ترین

ملانوم پوستی از ملانوسیت‌های پوست که استحاله بدخیمی پیدا کرده‌اند منشا می‌گیرد. ملانوسیت‌ها رنگدانه تیره پوست، مو، چشم و خال‌های بدن را تولید می‌کنند. از این رو تومورهای ملانوما اکثراً قهوه‌ای یا سیاه است. ولی در موارد معدودی نیز سرطان‌های ملانوم رنگدانه تولید نکرده و به رنگ پوست صورتی قرمز یا بنفش ظاهر می‌شوند. این سرطان از بدخیم‌ترین سرطان‌های پوست محسوب می‌شود.

شیوع ملانوما در دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده، به‌طوری که در دنیای صنعتی به عنوان یک سرطان شایع مطرح است. علت اصلی ملانوم ناشناخته است.

اما عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی، تابش اشعه ماورای بنفش و تماس‌های محیطی در ایجاد این بیماری دخیل است. ملانوم با انتشار سطحی، ملانوم گره ای(ندولر) و ملانوم آکرال از انواع این سرطان محسوب می‌شود.

علائم و نشانه‌ها

اغلب اولین علامت ملانوما، تغییر در شکل، اندازه و رنگ در خال موجود است. اکثر ملانوماها یک حاشیه سیاه یا آبی متمایل به سیاه دارند. ملانوما همچنین به شکل خال‌های جدید سیاه، غیر طبیعی و با ظاهر بدشکل ظاهر می‌شود.

در بیشتر ملانوما‌های پیشرفته، کیفیت و قوام خال تغییر می‌کند برای مثال سفت شده و حجیم می‌شود و از خال‌های معمولی متفاوت به نظر می‌رسد. اکثر تومورهای پیشرفته خارش، التهاب و خونریزی دارند ولی معمولا ملانوماها درد ندارند.

در ملانوم سطحی لکه‌ای به صورت لکه‌ای مسطح یا کمی بر آمده با حاشیه نامنظم ظاهر می‌شود. این لکه ممکن است به رنگ‌ها‌ی قهوه‌ای، سیاه، قرمز، آبی یا سفید نیز ظاهر شود.

ملانوم گره‌ای معمولا جنبه تهاجمی داشته و زمانی تشخیص داده می‌شود که سطح آن بر آمده شده است. رنگ این گره‌ها اکثرا سیاه و بعضی اوقات آبی، خاکستری، سفید، قهوه‌ای، برنزه، قرمز یا همرنگ پوست است. این نوع سرطان معمولاً در تنه، پا، دست افراد مسن و روی سر مردان دیده می‌شود. این نوع سرطان شدیدترین و تهاجمی‌ترین نوع سرطان ملانوم است.

درمان

ملانوما اگر زود تشخیص داده شود درمان آن صد درصد امکان پذیر است؛ اما چنانچه حالت تهاجمی پیدا کرده و به سایر بافت‌های بدن سرایت کند، درمان آن امکان پذیر نخواهد بود. درمان ملانوما بستگی به وسعت بیماری، سن بیمار، سلامت عمومی و سایر عوامل دارد. فرد مبتلا ممکن است تحت درمان جراحی، شیمی درمانی، درمان بیولوژیک، رادیوتراپی یا ترکیبی از این درمان‌ها قرار گیرد. افراد مبتلا به ملانوما اغلب توسط یک تیم متخصص درمان می‌شوند. تیم درمانی شامل متخصص پوست، جراح، انکولوژیست، رادیوتراپیست و نهایتا جراح پلاستیک است.

مراقب باشید

برخی افراد بیشتر احتمال ابتلا به ملانوما را دارند، اگر هر یک از شرایط زیر را دارید باید بیشتر مراقب خود باشید

-‌‌ تعداد خال‌های معمولی بدنتان زیاد (بیش از ۵۰ عدد) باشد در این حالت خطر بروز ملانوما افزایش می‌یابد.

-‌ ملانوما در افراد با پوست روشن یا افرادی که دچار آفتاب سوختگی شده یا افراد دارای کک و مک، زیاد دیده می‌شود.(این افراد اغلب موهای روشن و قرمز و چشمان آبی دارند.) سفید پوستان بیشتر از سیاه‌پوستان به ملانوما مبتلا می‌شوند زیرا پوست‌های روشن خیلی در برابر آفتاب صدمه می‌بیند.

-‌ افرادی که تحت درمان ملانوما قرار دارند، خطر بیشتری برای ابتلا به ملانومای ثانویه دارند.

-‌ افرادی که دارای یک یا چند سرطان پوستی هستند نیز در معرض خطر بیشتر ابتلا به ملانوما قرار دارند.

- گاهی اوقات ملانوما فامیلی بوده و داشتن دو یا چند عضو خانواده مبتلا، عامل خطر به حساب می‌آید. زمانی که ملانوما در یکی از اعضای خانواده به‌وجود می‌آید، همه افراد باید به‌طور منظم، توسط پزشک کنترل شوند.

-‌ افرادی که سیستم ایمنی آنان توسط سرطان، داروهای دریافتی به‌دنبال پیوند عضو و ابتلا به ویروس ایدز تضعیف شده است،درمعرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری قرار دارند.

-‌‌ افرادی که دچار حداقل یک آفتاب سوختگی در زمان کودکی یا نوجوانی شده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به ملانوما هستند.

-‌ رابطه مستقیمی بین ابتلا به ملانوما با طول مدت زمانی که فرد در مقابل اشعه خورشید قرار گرفته، وجود دارد.